के साँच्चै हिन्दू धर्ममा ३३ करोड भगवान छन् ? एक मिलियन डलर हिन्दुहरूको 330 मिलियन देवताहरूको बारेमा प्रश्न। सामान्य शब्दावली हो "३३ कोटि देवा”वा 'त्रयस्त्रिमसती कोटि' जसरी हामी तिनीहरूलाई बोलाउँछौं। हिन्दी, मराठी र धेरै भारतीय क्षेत्रीय भाषाहरूमा, कोटीको अर्थ करोड वा 10 मिलियन हो। तर, जसरी हामी अङ्ग्रेजी एउटा रमाइलो भाषा हो भन्दछौं, त्यसोभए, संस्कृत एक कठिन भाषा हो।

कोटि संस्कृतमा 'सर्वोच्च बिन्दु', 'उत्कृष्टता', 'एज', 'पोइन्ट', 'पिच', 'वैकल्पिक' आदि जस्ता धेरै अर्थहरू छन्। यो करोड हुनु आवश्यक छैन। अर्थहरू मध्ये सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण 'शिखर' हो, संकेत गर्ने, मूल देवताहरू। दोश्रो, देवताको अर्थ देवताहरू पनि होइन, यसको वैकल्पिक अर्थहरू हुन् 'राजा', 'पृथ्वीमा मानिसमा रहेका ईश्वर', 'दिव्य', 'स्वर्गीय', 'बादल' आदि। यसको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण अर्थ दिव्य आत्माहरू हुन्।

सरलीकरण गरौं, कोटि यहाँ मतलब प्रकार। त्यसैले हिन्दू धर्ममा ३३ प्रकारका देवताहरू छन् जसरी हामी भन्न सक्छौं। यसमा हिन्दू ट्रिनिटी अर्थात ब्रह्मा, विष्णु र महेश समावेश छैन।

यी ३३ कोटि देवता हुन्:
०८ भासु
11 रुद्र
१२ आदित्य
०२ प्रजापति

• ८ वासु

१ द्रव वसु
2. अध्व वसु
3. सोम वासु
4. जल वासु
5. वायु वासु
६. अग्नि वसु
७. प्रत्युवास वासु
8. प्रयास वासु

• 11 रुद्र

९. वीरभद्र रुद्र
10. शुम्भ रुद्र
11. गिरेश रुद्र
12. अजैक पात रुद्र
13. अहरबुध्यात् रुद्र
14. पिनाकी रुद्र
15. भवानीश्वपर रुद्र
16. कपाली रुद्र
17. दिक्पति रुद्र
18. स्थानु रुद्र
19. भार्ग रुद्र

• 12 आदित्य

20. धता आदित्य
२१. आर्यमा आदित्य
22. मित्र मदित्य
23. वटुन आदित्य
24. अंशु आदित्य
25. भाग आदित्य
26. Vivasvan
27. दण्डदी आदित्य
28. पूजा आदित्य
२९. पर-जया आदित्य
३०. त्वनाष्टान आदित्य
31. विष्णु आदित्य

• ०२ प्रजापति

32. प्रजापति
33. अमित शतकर

हिन्दू धर्म साहित्यबाट केही अन्य जानकारी:

"न तस्य प्रतिमा अस्ति"
"उहाँको कुनै छवि छैन।" [यजुर्वेद ३२:३]

"एकम् एवद्वितीयम्"
"उहाँ एक सेकेन्ड बिना मात्र एक हुनुहुन्छ।" [चान्दोग्य उपनिषद ६:२]

"न कस्य कस्सिज जनिता न चाधिपह।"
"उहाँका न त आमाबुवा छन् न त प्रभु।" [श्वेतस्वतार उपनिषद ६:९]

"न तस्य प्रतिमा अस्ति"
"उहाँको कुनै समानता छैन।" [श्वेतस्वतार उपनिषद ४:१९]

"शुधाम पोपविधम"
"उहाँ अशरीरी र पवित्र हुनुहुन्छ।" [यजुर्वेद ४०:८]

"न सम्द्रसे तिष्ठति रुपम अस्य, न चाक्षुसा पश्यति कस कैननम्।"
“उसको रूप देख्न सकिदैन; उहाँलाई कसैले आँखाले देख्दैन।” [श्वेतस्वतार उपनिषद ४:२०]

संस्कृत: "एकम् एवद्वितीयम्"
अनुवाद: "उहाँ एक सेकेन्ड बिना मात्र एक हुनुहुन्छ।"

भगवान एक हुनुहुन्छ, तर उहाँका नाम र रूप धेरै छन्। परमात्मा सर्वव्यापी, सर्वव्यापी र सर्वव्यापी भएकाले उहाँ सर्वत्र र सबै अस्तित्वमा उपस्थित हुनुहुँदैन ?

जसरी हाम्रो घरमा बिजुली बग्छ – एसीबाट चिसो हावा बग्छ, बल्बमा उज्यालो बन्छ, भान्साको ताप बन्छ, स्पिकरबाट संगीत बन्छ, कम्प्युटरको स्क्रिनमा पिक्सेल बनेर नाच्छ – एक ऊर्जा आनन्दले नाचिरहेको छ। यो सृष्टि; 'द युनिभर्सल लॉ' वा 'द कॉस्मिक सेलिब्रेसन' जसलाई कसैले भन्न सक्छ।

भगवान यस अस्तित्वको आधार हो। सबै कुरा भगवान भित्र छ, किनकि बाहिर कोही छैन!

भगवान एक हुनुहुन्छ, तैपनि उहाँ धेरै हुनुहुन्छ - यो उच्चतम रहस्य हो, तिनीहरू भन्छन्, जसलाई बुझ्न नसकिने रूपमा अनुभव गर्न र बाँच्न आवश्यक छ!

अस्वीकरण: