Jaya en Vijaya zijn de twee poortwachters (dwarapalakas) van de verblijfplaats van Vishnu (Vaikuntha Lok). Volgens de Bhagavata Purana zwierven de vier Kumara's, Sanaka, Sanandana, Sanatana en Sanatkumara, die de manasaputra's zijn van Brahma (zonen geboren uit de geest of denkkracht van Brahma), door de werelden en besluiten op een dag om te betalen een bezoek aan Narayana – de vorm van Vishnu die op Shesh naga rust.
De Sanat Kumara's benaderen Jaya en Vijaya en vragen om binnengelaten te worden. Dankzij de kracht van hun tapas lijken de vier Kumara's slechts kinderen te zijn, ook al zijn ze op hoge leeftijd. Jaya en Vijaya, de poortwachters van de Vaikuntha, houden de Kumara's bij de poort tegen en beschouwen ze als kinderen. Ze vertellen de Kumara's ook dat Sri Vishnu rust en dat ze hem nu niet kunnen zien. De woedende Kumara's vertellen Jaya en Vijaya dat Vishnu altijd beschikbaar is voor zijn toegewijden, en vervloekten hen beiden dat ze hun goddelijkheid zouden moeten opgeven, als stervelingen op aarde geboren zouden worden en als normale mensen zouden moeten leven.

Wanneer Vishnu wakker wordt, ontdekt hij wat er is gebeurd en heeft hij medelijden met zijn twee dwarapalaka's, die door de grote Sanat Kumara's worden vervloekt alleen maar omdat ze hun plicht hebben gedaan. Hij verontschuldigt zich bij de Sanat Kumara's en belooft zijn deurwachters dat hij zijn best zal doen om hen te helpen de cyclus van leven en dood te doorlopen. Hij kan de vloek van de Sanat Kumaras niet rechtstreeks opheffen, maar hij legt hun twee opties voor:

De eerste optie is dat ze zeven keer op aarde geboren kunnen worden als toegewijden van Vishnu, terwijl de tweede optie is dat ze drie keer als Zijn vijand geboren kunnen worden. Nadat ze een van deze straffen hebben uitgezeten, kunnen ze hun status bij Vaikuntha opnieuw bereiken en permanent bij Hem zijn.

Jaya-Vijaya kan de gedachte niet verdragen zeven levens lang weg te blijven van Vishnu, net als zijn toegewijden. Als gevolg hiervan kiezen ze ervoor om drie keer op aarde geboren te worden, ook al zou dat als vijanden van Vishnu moeten zijn. Vishnu neemt vervolgens Avatars en bevrijdt ze uit hun leven.

Bij de eerste geboorte als vijand van Vishnu werden Jaya en Vijaya geboren als Hiranyaksha en Hiraeyakasipu in Satya Yuga. Hiranyaksha was een Asura, de zoon van Diti en Kashyapa. Hij werd gedood door de god Vishnu nadat hij (Hiranyaksha) de aarde naar de bodem had gebracht van wat wordt beschreven als de “Kosmische Oceaan”. Vishnu nam de avatar van een zwijn aan (Varaha Avatar) en dook in de oceaan om de aarde op te tillen, waarbij hij Hiranyaksha doodde die Hem tegenhield. De strijd duurde duizend jaar. Hij had een oudere broer genaamd Hiranyakashipu, die na boetedoeningen te hebben ondernomen die hem ongelooflijk krachtig en onoverwinnelijk maakten tenzij aan verschillende voorwaarden was voldaan, later werd gedood door de leeuwenkop Narasimha, een andere avatar van Vishnu.

In het volgende Treta-yuga werden Jaya en Vijaya geboren als Ravana en Kumbhakarna, en werden ze gedood door Heer Vishnu in Zijn vorm als Ram.

Aan het einde van de Dwapara Yuga werden Jaya en Vijaya hun derde geboorte geboren toen Sisupala en Dantavakra en Vishnu verschenen als Krishna en hen opnieuw doodden.

Dus terwijl ze van het ene leven naar het andere gaan, komen ze steeds dichter bij God... (Asura's zijn de ergste, dan rakshasa, dan mensen en dan deva's) en gaan uiteindelijk terug naar Vaikuntha.

Meer over elke yug en elke incarnatie van Vishnu in komende berichten.

Credits: Postcredit: Vishwanath Sarang
Beeldcredits: aan de originele artiest